Umowa zlecenie a prawa pracownika. Wszystko, co musisz wiedzieć o urlopach, zasiłkach i składkach do ZUS

Elastyczne formy zatrudnienia cieszą się dużą popularnością wśród przedsiębiorców. Dzieje się tak ze względu na niższe koszty pracownicze, w porównaniu ze stosunkiem pracy. Pracodawcy chętnie zatrudniają na umowach śmieciowych, ale mniej optymistycznie do tego rodzaju umów podchodzą pracownicy. W poniższym artykule przyjrzymy się umowie zlecenie.

Umowa zlecenie a umowa o pracę

Umowa zlecenie nie jest umową o pracę, dlatego też nie podlega Kodeksowi pracy. Jako umowę cywilnoprawną regulują ją przepisy zawarte w Kodeksie cywilnym. Osoba przyjmująca zlecenie nie ma automatycznie zapewnionego prawa do świadczenia na czas choroby czy urlopu wypoczynkowego. Pozostają one przywilejem osób z umowami o pracę, chociaż w pewnych przypadkach mogą z nich korzystać także zleceniobiorcy. Osoba z umową zlecenie ma natomiast odprowadzane składki: emerytalno-rentowe, zdrowotną (nie dotyczy to studentów do 26. roku życia), a często również wypadkową.

Najlepszym rodzajem umowy, z punktu widzenia pracownika, jest umowa o pracę. W przeciwieństwie do umów cywilnoprawnych, w tym przypadku pracodawca musi odprowadzać składki na ubezpieczenie chorobowe. Pracownik może cieszyć się płatnym urlopem i ma zapewnioną lepszą ochronę przed zwolnieniem.

Treść umowy zlecenie

Umowę zlecenie można podpisać, gdy jedna ze stron zamierza wykonać określoną czynność na rzecz drugiej strony. Stronę dającą zlecenie nazywa się zleceniodawcą, natomiast stronę, która ma wykonać zlecenie – zleceniobiorcą. Umowy zlecenie mogą zawierać zarówno osoby fizyczne, jak i prawne. Obie strony mają dużą dowolność co do treści umowy. Umowa zlecenie nie może określać miejsca i czasu wykonywania pracy, ani limitów czasu pracy.

Urlop na umowie zlecenie

Osoby z umowami zlecenie nie mają zagwarantowanego prawa do urlopu wypoczynkowego. Nie oznacza to jednak, że nie mogą go dostać. Zleceniobiorca może umówić się ze zleceniodawcą, że będzie mógł pójść na urlop. Wszelkie ustalenia dotyczące tych kwestii powinny znaleźć się w umowie. Powinno z niej wynikać, czy urlop jest płatny i w jakim wymiarze godzin przysługuje. Przyznanie płatnego urlopu wypoczynkowego zależy od dobrej woli zleceniodawcy.

Wizyta u lekarza a umowa zlecenie

Zleceniobiorca ma opłacane ubezpieczenie zdrowotne. Dzięki temu przysługuje mu prawo do bezpłatnych wizyt lekarskich w przychodniach, które mają podpisany kontrakt z NFZ-em.

Świadczenie chorobowe na umowie zlecenie

Nie każdy zleceniobiorca ma prawo do zasiłku chorobowego. Z płatnego urlopu zdrowotnego można skorzystać tylko wówczas, gdy zleceniobiorca opłaca składkę chorobową. Jej uiszczanie jest dobrowolne. Wykonawca zlecenia może poprosić zleceniodawcę o odprowadzanie takiej składki. Opłata zostanie w całości pokryta z jego wynagrodzenia. Po 90 dniach podlegania ubezpieczeniu chorobowemu wykonawca zlecenia uzyska prawo do:

• zasiłku chorobowego
• świadczenia rehabilitacyjnego
• zasiłku macierzyńskiego
• zasiłku opiekuńczego

Jeżeli przerwa między jednym okresem ubezpieczenia a drugim wyniosła poniżej 30 dni, te okresy zostaną zsumowane i będą wliczone do zasiłku. Zleceniobiorca, który chce mieć prawo do płatnego świadczenia chorobowego, powinien zwrócić uwagę na aspekt składki na ubezpieczenie chorobowe już na etapie podpisywania umowy.

Zleceniodawca jest zwolniony z odprowadzania składek społecznych, gdy zleceniobiorca posiada inny tytuł do ubezpieczenia, np. przed podjęciem zlecenia miał podpisaną umowę zlecenie lub umowę o pracę w innej firmie. Jeżeli umów zlecenie jest więcej, to oskładkowana będzie jedynie pensja do kwoty minimalnego wynagrodzenia. Dotyczy to zarówno umów o pracę i zlecenie, jak i samych umów zlecenie.

Składki na ubezpieczenia rentowe i emerytalne

W przeciwieństwie do ubezpieczenia chorobowego, które jest dobrowolne, od umowy zlecenie trzeba odprowadzać składki na ubezpieczenia: rentowe, emerytalne i wypadkowe. Składki emerytalno-rentowe odprowadza zleceniodawca. Ma on 7 dni kalendarzowych od pierwszego dnia rozpoczęcia wykonywania zlecenia na zgłoszenie zleceniobiorcy do ZUS-u.

Składka na ubezpieczenie wypadkowe

Składkę wypadkową odprowadza zarówno zleceniodawca, jak i zleceniobiorca. To, czy będzie ona uiszczana, zależy od warunków wykonywania zlecenia. Nie trzeba jej płacić, jeżeli praca (zlecenie) odbywa się poza terenem zakładu, natomiast musi być opłacana, jeżeli zleceniodawca ma wpływ na warunki wykonywania pracy przez zleceniobiorcę lub zlecenie jest wykonywane w zakładzie pracy. Zleceniobiorca, który ma opłacane ubezpieczenie wypadkowe, ma prawo do odszkodowania w razie wypadku przy pracy. Nie dostanie go jednak, jeżeli pracuje we własnym mieszkaniu.

Wypowiedzenie umowy zlecenie

Osoba z umową zlecenie może zostać zwolniona przez pracodawcę z dnia na dzień. Wypowiedzenie umowy zlecenie następuje ze skutkiem natychmiastowym, chyba że strona wypowiadająca umowę określi w wypowiedzeniu inny termin zakończenia zlecenia. W przeciwieństwie do umowy o pracę, w tym przypadku przepisy nie mówią, ile powinien wynosić okres wypowiedzenia.

Na szczęście można wprowadzić dodatkową ochronę pracownika, zamieszczając w umowie zapis mówiący o okresie wypowiedzenia. Jeżeli kwestie dotyczące okresu wypowiedzenia nie zostały uregulowane, a zleceniobiorca podpisał już umowę, można sporządzić aneks do niej aneks. Okres wypowiedzenia powinien być adekwatny do okresu obowiązywania umowy. Zaczyna się on liczyć w dniu złożenia wypowiedzenia.

Jeżeli zleceniodawca wypowie umowę w trakcie wykonywania zlecenia przez zleceniobiorcę, powinien zapłacić mu za wykonane już czynności. Dodatkowo, jeżeli zerwie umowę bez ważnego powodu, ma obowiązek naprawić szkodę. Ta sama zasada obowiązuje zleceniobiorcę – jeżeli zerwie on umowę przed wykonaniem zlecenia, musi naprawić szkodę poprzez zrekompensowanie drugiej stronie poniesionych strat. Uprawnienia do wypowiedzenia umowy zlecenie mogą zostać ograniczone poprzez odpowiedni zapis w umowie.

Umowa zlecenie a zaświadczenie do urzędu pracy

Osoby z umowami o pracę po wygaśnięciu stosunku pracy lub pod koniec obowiązywania umowy otrzymują świadectwo pracy. Taka sytuacja nie ma miejsca w przypadku umów zlecenie. Jeżeli zleceniobiorca potrzebuje dokument świadczący o tym, że wykonał zlecenie, może poprosić o niego zleceniobiorcę. Na jego podstawie będzie w stanie zarejestrować się w urzędzie pracy. Jeżeli miesięczne wynagrodzenie nie było wypłacane w jednakowych kwotach, warto zawrzeć informację na ten temat w zaświadczeniu. Poprawnie przygotowany dokument powinien zawierać takie informacje dotyczące:

• okresu zatrudnienia
• wysokości wynagrodzenia
• odprowadzanych składek

Umowa zlecenie a minimalna stawka godzinowa

Osoby z umowami zlecenie obejmuje stawka godzinowa. W 2019 r. wysokość minimalnej stawki godzinowej wynosi 14,70 zł brutto. Została ona ustalona na drodze rozporządzenia w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej. W 2020 r. minimalna stawka godzinowa wzrośnie do 2450 zł brutto.

Umowa zlecenie a prawo do zasiłku dla bezrobotnych

Po roku pracy pracownikowi przysługuje prawo do zasiłku dla bezrobotnych. O świadczenie mogą ubiegać się nie tylko osoby, które miały umowę o pracę, ale również osoby, które wykonywały zlecenie. Prawo do zasiłku nabywają zleceniobiorcy zarabiający miesięcznie równowartość minimalnego wynagrodzenia lub wyższe kwoty, którzy przez co najmniej 365 w okresie 18 miesięcy poprzedzających rejestrację mieli odprowadzane składki na ubezpieczenia społeczne i Fundusz Pracy.