Praca w nocy. Ile wynosi dodatek za godziny nocne? Kto może pracować nocą?

Katarzyna Piojda
Katarzyna Piojda
Osobie pracujące w godzinach nocnych przysługuje dodatek do wynagrodzenia za każdą godzinę pracy w porze nocnej.
Osobie pracujące w godzinach nocnych przysługuje dodatek do wynagrodzenia za każdą godzinę pracy w porze nocnej. 123RF
Praca w nocy zazwyczaj zaczyna się o godz. 22.00, a kończy następnego dnia o godz. 6.00 rano. Osoby, które wykonują pracę w godzinach nocnych mogą liczyć na specjalny dodatek.

W godzinach nocnych pracują najczęściej służby ratunkowe, stróże, piekarze, obsługa hotelowa, sprzedawcy w sklepach całodobowych, ale też np. kierowcy czy osoby wykładające towar w supermarketach. Praca w godzinach nocnych stanowi szczególny tryb pracy, choćby dlatego, że występuje zakłócony dobowy rytm organizmu pracownika, dlatego praca w porze nocnej rządzi się swoimi prawami.

Praca w nocy – godziny pracy w porze nocnej

W większości firm praca w godzinach nocnych odbywa się na tzw. trzeciej zmianie. Ta natomiast trwa przeważnie od godz. 22.00 do 6.00. W firmach, w których obowiązuje system 2-zmianowy, praca w nocy może trwać przykładowo w godz. 19.00-7.00. Z kolei w Kodeksie pracy, przepisy określają, iż pora nocna obejmuje 8 godzin, między 21.00 a 7.00.

Pracownik, którego rozkład czasu pracy obejmuje w ciągu doby przynajmniej 3 godziny przypadające w porze nocnej albo którego co najmniej 1/4 czasu pracy w okresie rozliczeniowym przypada na porę nocną, jest uznawany za pracującego w nocy.

Nocna zmiana, druga praca, ważny projekt – przyczyn, dla których pracujemy w nocy, jest wiele. Jest kilka sposobów, aby ta praca była bardziej efektywna.

6 sposobów, aby praca w nocy była efektywna i nie odbiła się...

Godziny pracy w porze nocnej ustala pracodawca. Szef może stwierdzić, że na terenie zakładu praca na tzw. trzeciej zmianie trwa przykładowo od godz. 21.30 do 5.30 albo od 23.00 do 7.00. Porę nocną obowiązującą w danym przedsiębiorstwie powinien określać układ zbiorowy pracy bądź regulamin pracy. Jeżeli pracodawca nie jest zobowiązany do jego utworzenia, wtedy powinien na piśmie powiadomić pracownika o obowiązującej w zakładzie pracy porze nocnej. Musi to zrobić w ciągu tygodnia od zawarcia z tymże pracownikiem umowy o pracę.

Dodatek za pracę w nocy

Pracownikowi, zatrudnionemu w godzinach nocnych, przysługuje dodatek do wynagrodzenia za każdą godzinę pracy w porze nocnej. Dodatek ten ustalono w wysokości 20 procent stawki godzinowej, która wynika z minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w danym roku. Dodatek obliczany jest dla każdego miesiąca z osobna, dlatego że liczba dni roboczych jest różna w zależności od miesiąca. W 2019 r. dodatek za pracę w nocy wynosi od 2,45 zł do 2,96 zł za godzinę pracy.

Jednak nie każdy pracownik wykonuje swoje obowiązki służbowe w siedzibie firmy. Jeśli zatem pracuje w godzinach nocnych w „terenie”, zamiast wspomnianego dodatku, należy mu się ryczałt. Wysokość tego ryczałtu odpowiada przewidywanemu wymiarowi pracy w porze nocnej. Dodatkowe pieniądze muszą trafić na konto pracownika wraz z jego wynagrodzeniem za dany miesiąc.

Zdarza się, że godziny pracy nocnej są jednocześnie nadgodzinami pracownika. Przykład: pracownik najpierw wykonywał pracę w swoich standardowych godzinach, od 10.00 do 18.00, lecz został w pracy i spędził w biurze kolejne godziny. Tym samym niejako zahaczył o porę nocną. W związku z tym, należy mu się dodatek za pracę w nocy i dodatek za pracę w nadgodzinach. Jeden dodatek nie pozbawia pracownika prawa do otrzymania drugiego dodatku, gdyż dodatek za pracę w nadgodzinach wynika z przekroczenia norm czasu pracy i nie jest tożsamy z dodatkiem za pracę w godzinach nocnych.

Praca w nocy – kto nie może pracować w godzinach nocnych

Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy nie każdy może pracować dłużej niż 8 godzin w nocy. W przepisach mowa m.in. o pracach szczególnie niebezpiecznych, zaś kto wykonuje prace uznawane za szczególnie niebezpieczne albo te wymagające wyjątkowo sporego wysiłku fizycznego lub umysłowego, nie może spędzić w pracy w porze nocnej więcej niż 8 godzin.

Warto sprawdzić:

Nie każdy może także podejmować pracę w godzinach nocnych. To dlatego, że praca w nocy nie jest naturalna dla organizmu człowieka i udowodniono, iż w długim okresie ma ona szkodliwy wpływ na stan zdrowia pracownika. Pracy w godzinach nocnych nie mogą wykonywać:

  • kobiety ciężarne,
  • pracownicy młodociani (w wieku od 15 do 18 lat),
  • pracownicy, opiekujący się dzieckiem do 4. roku życia (chyba, że wyrażą zgodę),
  • pracownicy posiadający orzeczenie o niepełnosprawności.

Formalnie, niepełnosprawni nie powinni być zatrudniani w godzinach nocnych. Życie jednak pokazuje, że sporo osób z grupą inwalidzką pracuje przykładowo w firmach ochroniarskich, jako portierzy czy stróże, a przecież ta praca jest wykonywana również nocą. Na tych stanowiskach z reguły bez przeszkód w porze nocnej mogą pracować niepełnosprawni, muszą jednak wcześniej przedstawić pracodawcy zaświadczenie lekarskie, że nie ma przeciwwskazań do pracy nocnej na danym stanowisku, a ich stan zdrowia nie jest przeszkodą w wykonywaniu tychże obowiązków.

Pracownica ciężarna a praca w porze nocnej

Zdarzają się sytuacja, iż pracownik wykonywał pracę w godzinach nocnych, lecz zaszły zmiany i taka praca jest w jego wypadku już zabroniona.

Przykład: pracownica przez kilka lat była zatrudniona na pełen etat w zakładzie produkcyjnym, w którym praca odbywała się na 3 zmiany. Kobieta pracowała zatem również w porze nocnej w godz. 22.00-6.00. Okazało się, że pracownica jest w ciąży i zamierza dalej pracować. Pracodawca nie mógł jej dłużej zatrudniać w porze nocnej, ponieważ zabraniają tego przepisy. W związku z tym szef musiał tak zmienić grafik, by ciężarna pracownica mogła wykonywać obowiązki tylko w ciągu dnia. Gdyby nie udało się dopasować grafiku, pracodawca musiałby przenieść ciężarną na inne stanowisko, na którym praca nie odbywa się w godzinach nocnych.

Kobieta w ciąży jest chroniona prawnie. Nie może wykonywać ciężkiej pracy i jeszcze przed porodem może pójść na urlop macierzyński, w czasie którego ma prawo do zasiłku. To jednak dopiero początek góry lodowej. Rodzicom przysługuje wiele urlopów, m.in. tacierzyńcki, ojcowski, rodzicielski i wychowawczy, a jeżeli młoda mama zdecyduje się wrócić do pracy bez wykorzystania wszystkich możliwości urlopowych, będzie miała dodatkowe przywileje. Czy je znasz? Upewnij się, na jakie świadczenia mogą liczyć rodzice spodziewający się dziecka oraz pary, których rodzina się powiększyła.

Prawa rodziców i kobiet w ciąży. Wszystko o urlopach i zasiłkach

Nie zawsze natomiast jest możliwa reorganizacja pracy i zapewnienie ciężarnej nowego stanowiska. W sytuacji, gdy pracodawca nie ma możliwości przeniesienia pracownicy do pracy wykonywanej tylko w ciągu dnia, musi zwolnić ją z obowiązku świadczenia pracy. W tym przypadku ciężarna zachowuje prawo do otrzymywania wynagrodzenia.

Niektóre kobiety w początkowych miesiącach ciąży nie przyznają się pracodawcy do swojego stanu. Boją się powiedzieć o ciąży w obawie przed utratą części wynagrodzenia (gdy miały nocki, zarabiały więcej). Tyle, że prawo stoi po stronie tych pracownic. Jeśli przeniesienie kobiety do pracy wykonywanej w ciągu dnia skutkuje obniżeniem wynagrodzenia, to zatrudnionej ciężarnej przysługuje dodatek wyrównawczy. Wysokość tego dodatku stanowi różnicę pomiędzy tym, ile pracownica zarabiała przed zajściem w ciążę a tym, ile dostaje już będąc w ciąży, po przeniesieniu na nowe stanowisko.

Zdarza się również odwrotnie – pracownik najpierw nie mógł podejmować pracy w godzinach nocnych, lecz jego sytuacja się zmieniła i obecnie ma prawo pracować w godzinach nocnych.

Przykład: firma zatrudniła pracownika młodocianego. Młodociany miał 17 lat, więc zgodnie z przepisami nie mógł być zatrudniony w godzinach nocnych. Po roku, gdy osiągnął pełnoletność i nadal pracował w tym przedsiębiorstwie, stał się niejako „pełnoprawnym” pracownikiem, który może podejmować pracę również w porze nocnej.

emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Niedziele handlowe mogą wrócić w 2024 roku

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera
Wróć na strefabiznesu.pl Strefa Biznesu