Wyzwania związane z zatrudnieniem osób 50+
Polskie społeczeństwo starzeje się - zgodnie z raportem GUS „Sytuacja osób starszych w Polsce w 2023 r.”, od 2006 roku odnotowuje się systematyczny wzrost udziału seniorów w populacji. W 2005 roku stanowili oni 17,2 proc. ogółu ludności, a w 2023 roku ich udział wyniósł już 26,3 proc. Warto dodać, że w tej grupie przeważają kobiety, a najliczniejszymi przedstawicielami są osoby w wieku 65-69 lat.
Jednak osoby dorosłe, głównie przed wiekiem emerytalnym, często stają przed problemem utrzymania się na rynku pracy. Jak zauważa prof. Tyrowicz, „wystarczy tych osób nie wypychać z rynku" i to jej zdaniem stanowiłoby „koniec wyzwania, które jest przed nami."
Jednak problemem jest nie tylko samo wypychanie, ale także brak trendów sprzyjających zatrzymywaniu starszych pracowników. – Jak to osiągniemy, to wtedy rzeczywiście będzie się można zastanawiać nad jeszcze następnymi krokami, ale na dziś dobrze byłoby zacząć od nie wypychania – wyjaśnia.
Zatrudnianie osób po pięćdziesiątce jest mniejsze niż przed osiągnięciem tego wieku. Istnieje pewna „magiczna bariera", która sprawia, że pracodawcy postrzegają osoby po 50. roku życia inaczej.
– To się nie zmienia z roku na rok. Trendy i tendencje są stałe. Zatrudnianie osób po przekroczeniu pięćdziesiątego roku życia jest mniejsza niż przed przekroczeniem tej liczby. Jest jakaś magiczna bariera. Dla pracodawców osoba w wieku 49 lat i 11 miesięcy jest jeszcze ok, ale po przekroczeniu 50 roku życia pojawia się jakiś problem – mówi.
Problem dyskryminacji i uprzedzeń wobec starszych pracowników jest głęboko zakorzeniony w mechanizmach społecznych. Zdaniem ekspertki jest to związane z tymi samymi mechanizmami, które leżą u podstaw innych przejawów dyskryminacji, czyli jakąś formą uprzedzeń, jakąś formą uproszczeń, jakąś formą nadmiernego redukowania całej osoby do jednej jej charakterystyki i utożsamiania tej charakterystyki z jakimiś „naszymi podejrzeniami co do jej potencjału".
Aby przeciwdziałać tym zjawiskom, ważne jest, aby patrzeć na osobę jako całość, a nie tylko przez pryzmat jednego wymiaru.
Elastyczny model zatrudnienia jako rozwiązanie
Jednym z możliwych rozwiązań problemu zatrudnienia osób 50+ jest wprowadzenie bardziej elastycznych form pracy. Jednak prof. Tyrowicz zauważa, że w Polsce wykorzystanie takich form jest wciąż niewielkie.
Zatrudnienia w niepełnym wymiarze czasu pracy w Polsce jest bardzo wąskie, a jej zdaniem, byłoby korzystne dla wielu różnych grup zawodowych, dla wielu różnych grup wieku, dla ludzi, o różnych innych niż zawodowe aspiracjach, ale jest bardzo rzadkie.
Elastyczne formy zatrudnienia mogą być korzystne zarówno dla pracowników, jak i pracodawców, jednak w Polsce są one rzadko stosowane.
– W Polsce jest najniższy odsetek osób pracujących na część etatu, dlatego, że tak chcą. Jeden z najniższych w Europie w ogóle. W innych krajach na pytanie, dlaczego ktoś pracuje na części etatu odpowiada, bo to pomaga mi realizować aspiracje, a w Polsce ankietowani najczęściej na pytanie, dlaczego pracują na część etatu odpowiadają, że nie mogę znaleźć innej pracy – tłumaczy.
Zatrudnienie osób 50+ na polskim rynku pracy wiąże się z wieloma wyzwaniami, które wynikają z uprzedzeń, braku elastycznych form pracy oraz niskich wynagrodzeń. – Jest to problem, który funkcjonuje na polskim rynku pracy przez ostatnie 25 lat i niewiele się w tej sprawie zmieniło – podsumowuje.
Seniorzy chcą pracować
Z badania SW Research, przeprowadzonego na zlecenie Job Impulse wynika, że 71 proc. osób po 60. roku życia chce pracować. Najwięcej osób, tj. 35 proc. wyraziło chęć pracy umysłowej, kolejne 16,7 proc. respondentów preferuje proste zajęcia, niewymagające specjalistycznych kwalifikacji. 14,1 proc. seniorów chciałoby podjąć pracę w zawodzie wymagającym specjalistycznych kwalifikacji. Natomiast tylko 5,3 proc badanych wyraziło zainteresowanie pracą fizyczną.
Najważniejszą motywacją seniorów do kontynuowania aktywności zawodowej jest potrzeba dodatkowego dochodu, którą wskazało 62,9 proc. respondentów. Kolejnym istotnym powodem jest chęć utrzymywania rutyny zawodowej i aktywności, na co wskazało 41,3 proc. badanych. Z kolei utrzymywanie kontaktów społecznych oraz poczucie przynależności do zespołu było motywacją dla 35,8 proc. osób.
