Staż zawodowy nie tylko dla absolwentów. Kto może podjąć staż? Jakie przepisy to regulują?

Definicja stażu nie widnieje w Kodeksie pracy, ponieważ nie zachodzi między stażystą a firmą stosunek pracy. Jest jednak znaną w Polsce i na świecie formą aktywności zawodowej. Najczęściej staż kojarzy się z pierwszą pracą w określonym zawodzie dla absolwentów szkół, ale może być także pierwszą pracą w nowej branży dla kogoś z innym doświadczeniem zawodowym (w trakcie zmiany kwalifikacji, branży) lub dla osób długotrwale bezrobotnych.

W Polsce staże są koordynowane najczęściej przez urzędy pracy i podlegają przepisom Ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Prywatny przedsiębiorca może również zatrudniać stażystów bez porozumienia z urzędem pracy, wówczas sam pokrywa koszty współpracy (zatrudnienie, ubezpieczenie). Firma prywatna, która organizuje staż nie musi wypłacać wynagrodzenia, o ile w umowie o stażu, nie ma konkretnych wymagań wobec stażysty. Jest to jednak bardzo rzadki scenariusz, chociaż pensja stażysty może być niższa niż standardowa przewidziana dla osoby początkującej na danym stanowisku.

Najczęściej pracodawcy podpisują umowę ze starostwem o zorganizowaniu stażu w danej formie, a rejonowy urząd pracy koordynuje współpracę od rekrutacji stażysty przez cały okres jego stażu.

Co jest celem stażu?

Celem stażu jest dla kandydata zdobycie doświadczenia zawodowego oraz poznanie środowiska danego przedsiębiorstwa. Często stażyści otrzymują ofertę pracy w tej samej firmie. Wynagrodzenie otrzymywane ze stażu nie jest zazwyczaj wystarczające, aby się utrzymać. Dlatego ta forma aktywności zawodowej trwa zazwyczaj od 3 do 12 miesięcy.

W Polsce ze stażu może skorzystać każda osoba bezrobotna bez względu na wiek. Może być to osoba młoda, absolwent do 30 roku życia lub starsza. W przypadku stażu koordynowanego przez urząd pracy kandydat musi posiadać status osoby bezrobotnej i nie może uczyć się w trybie dziennym.

Często ze stażu korzystają:

• absolwenci szkół średnich, policealnych, wyższych,
• osoby długotrwale bezrobotne,
• mamy, które po dłuższym braku aktywności zawodowej wracają na rynek pracy,
• osoby, które nie mogą znaleźć pracy w dotychczasowej branży i zmieniają kierunek zawodowy, przekwalifikowują się.

Jak czytamy na stronie jednego z Powiatowych Urzędów Pracy, najprościej dostać się na staż kontaktując się z urzędem pracy. Dróg do odbycia stażu jest kilka. Można:

• porozumieć się z wybranym pracodawcą, aby złożył do urzędu pracy wniosek o przyjęcie na staż (pracodawca może wskazać kandydata),
• złożyć wniosek o staż do właściwego powiatowego urzędu pracy,
• otrzymać propozycję udziału w stażu od pracownika urzędu pracy,
• może otrzymać z urzędu pracy bon stażowy (dla osób do 30 roku życia).

Realizacja stażu odbywa się na podstawie umowy pracodawcy ze starostwem, która musi zawierać:

• nazwę i adres firmy (organizatora stażu),
• miejsce odbywania stażu,
• dane kandydata na staż,
• dane oraz zajmowane stanowisko opiekuna stażu (pracodawca musi wyznaczyć opiekuna dla stażysty),
• daty rozpoczęcia i zakończenia stażu,
• program stażu (zajęcia stażysty, obowiązki, szkolenia).

Zarobki na stażu
Staż zawodowy z urzędu pracy ma charakter szkoleniowy i wynagrodzenie jest ustalone w wysokości 120 proc. kwoty zasiłku dla bezrobotnych. Celem stażu nie jest zwiększenie przychodu stażysty, ale zdobycie przez niego doświadczenia, które umożliwia dalszy rozwój zawodowy.

Pracodawca nie wypłaca stażowego. Za to odpowiedzialny jest dany urząd pracy. W przypadku stażu podjętego prywatnie — pracodawca ustala wysokość i ponosi koszt wynagrodzenia stażysty.

Czas stażu

Staż koordynowany przez urząd pracy może trwać:

• 3-6 miesięcy (dla osób powyżej 30. roku życia),
• 3-12 miesięcy (dla osób poniżej 30. roku życia).

Co ważne, czas pracy stażysty nie może przekroczyć 8 godzin w ciągu doby i 40 godzin w tygodniu. Nie przysługuje mu urlop bezpłatny ani okolicznościowy, ale za każde przepracowane 30 dni ma prawo do płatnego wolnego w wymiarze 2 dni.

Młodzi ludzie chętnie korzystają ze staży za granicą. Są one organizowane przez uczelnie np. popularny program Erasmus dla studentów, ale także prywatne firmy.

Staże w Unii Europejskiej trwają od 2 do 12 miesięcy. Najczęściej, w przypadku prywatnych firm to czas od 3 do 6 miesięcy np. w sezonie letnim popularne są staże w branży HoReCa. To opcja dla absolwentów szkół gastronomicznych, czy kierunków związanych z turystyką i hotelarstwem.

Organizator zapewnia zakwaterowanie, czasami również posiłki, a stażysta otrzymuje drobne wynagrodzenie w widełkach ok. 150 - 250 euro miesięcznie w zależności od umowy i innych benefitów (np. posiłków) oferowanych przed organizatora. Staży tego typu należy szukać przez uczelnie polskie i zagraniczne, a także na targach pracy, gdzie wystawiają się sprawdzone firmy.